Πιθανώς λίγοι γνωρίζουν πως η αναβίωση του Μαραθωνίου και η συμπερίληψή του ως ολυμπιακό αγώνισμα, συνέβη στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 στην Αθήνα. Ακόμη λιγότεροι γνωρίζουν πως με πρωτοβουλία του Μισέλ Μπρεάλ, στον νικητή του Μαραθωνίου, πέραν των καθιερωμένων τιμών, θα προσφερόταν για μία και μοναδική φορά ένα ασημένιο κύπελλο. Κύπελλο, το οποίο έκτοτε συνδέθηκε στενά με τον κάτοχό του, Σπύρο Λούη.
Η θεσμοθέτηση του Μαραθωνίου αγωνίσματος και το Κύπελλο του Μισέλ Μπρεάλ
Ο Μισέλ Μπρεάλ, στενός συνεργάτης του πατέρα των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, Πιέρ Ντε Κουμπερτέν υπήρξε φιλέλληνας, όπως άλλωστε και ο φίλος του, εμπνευστής και υπέρμαχος της ιδέας αναβίωσης (αλλά και θεσμοθέτησης ως αγώνισμα) του Μαραθωνίου στους Ολυμπιακούς Αγώνες, ως αναγνώριση της προσφοράς του Ελληνισμού στον αθλητισμό. Σκοπός του Μπρεάλ ήταν να αποτίσει με αυτό τον τρόπο, φόρο τιμής στους Έλληνες που ανέκοψαν την προέλαση των Περσών.
Η θεσμοθέτηση του Μαραθωνίου στους Ολυμπιακούς Αγώνες τους καθόριζε ως σύγχρονους, ενώ αποτελούσε και μία συμβολική σύνδεση με το κλασικό παρελθόν και την «θρυλούμενη» διαδρομή που κάλυψε ο Φειδιππίδης από τον Μαραθώνα στην Αθήνα, προκειμένου να αναγγείλει την είδηση της μεγαλειώδους αθηναϊκής νίκης. Απολύτως φυσιολογικά, το ελληνικό κοινό από την πρώτη στιγμή υποδέχτηκε την αναβίωση του Μαραθωνίου με πολύ ένθερμο τρόπο και το αντιμετώπισε εξαρχής ως το κατεξοχήν «ελληνικό αγώνισμα».
Το κύπελλο που θα απονεμόταν στον νικητή του αγωνίσματος, αποτέλεσε κι αυτό έμπνευση του Μισέλ Μπρεάλ. Φτιαγμένο από ασήμι, πάνω του, έφερε την επιγραφή «Ολυμπιακοί Αγώνες 1896, Μαραθώνιον Άθλον έδωκε Μιχαήλ Μπρεάλ» και κοσμούνταν από μία παράσταση πτηνών ιπταμένων και φυτών υδροβίων, σε μία αναφορά που παραπέμπει ευθέως στα έλη που εντοπίζονται στην πεδιάδα του Μαραθώνα, αλλά και στην ύψιστης ιστορικής σημασίας, μάχη μεταξύ Ελλήνων και Περσών. Η μορφή του τροπαίου έχει, σύμφωνα με ιστορικούς, αφετηρία τα Ηράκλεια που διεξάγονταν στην περιοχή με έπαθλο μια αργυρή φιάλη.
Ο «νερουλάς» από το Μαρούσι κατακτά το Κύπελλο
Οι Έλληνες αποφασισμένοι να διακριθούν στο αγώνισμα, διοργάνωσαν προκριματικούς αγώνες για την επιλογή της ομάδας των αθλητών που θα συμμετείχε σε αυτούς. Έχει σημασία πως επικεφαλής της διοργάνωσης ορίστηκε ο Συνταγματάρχης Παπαδιαμαντόπουλος, ο οποίος θυμήθηκε πως κάποτε είχε στρατιώτη, έναν νεαρό νερουλά με καταγωγή από το Μαρούσι. Έτσι λοιπόν με συνοπτικές διαδικασίες, ο Σπύρος Λούης έγινε μέλος της ελληνικής ομάδας μαραθωνοδρόμων.
Στον αγώνα, έλαβαν μέρος 17 αθλητές από συνολικά πέντε χώρες. Από τους 17 τερμάτισαν οι 10. Στον πρώτο Μαραθώνιο, συμμετείχαν ορισμένοι από τους ανθεκτικότερους, σε αγώνες δρόμου, αθλητές της εποχής. Ο Γάλλος Αλμπέν Λερμουσιό, ο Αυστραλός Έντουιν Φλακ, αλλά και ο Αμερικάνος Άρθουρ Μπλέικ. Ο Σπύρος Λούης, παρέμεινε μέσα στην κούρσα, και τρία χιλιόμετρα πριν τον τερματισμό προσπέρασε τον Φλακ. Ο Λούης «έκοψε το νήμα» του τερματισμού πρώτος έπειτα από 2 ώρες 58 λεπτά και 50 δευτερόλεπτα. Προς τέρψιν του ελληνικού κοινού που βρισκόταν στις κερκιδες, ένας ακόμη Έλληνας, ο Χαρίλαος Βασιλάκος βρέθηκε στη δεύτερη θέση, ενώ την τριάδα των μεταλλίων έκλεισε ο Ούγγρος, Γκούλα Κέλνερ.
Η είδηση της νίκης του Μαραθωνίου από έναν Έλληνα, τον Σπύρο Λούη, δημιούργησε τεράστιο ενθουσιασμό και αποτέλεσε την κορυφαία στιγμή αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο Σπύρος Λούης, ως θριαμβευτής του πρώτου Μαραθωνίου, πέρα από το ασημένιο κύπελλο το οποίο έμελλε να πάρει το όνομά του από το νέο του κάτοχο, παρέλαβε ακόμη έναν κλάδο ελαίας (σαν τον κότινο που προσφερόταν στην αρχαιότητα), ένα μετάλλιο, ένα αρχαίο βάζο και τιμητικό δίπλωμα από τον Βασιλέα. Από όλες τις προσφορές που έλαβε, ο Σπύρος Λούης επέλεξε να πάρει μία καινούργια άμαξα για να μπορεί να συνεχίσει τη δουλειά του, δηλαδή το καθημερινό κουβάλημα νερού από το Μαρούσι στην Αθήνα. Ο Ολυμπιονίκης πλέον Λούης, δεν έτρεξε ποτέ ξανά σε αγώνες.
«Ξανακερδίσαμε τον Μαραθώνιο»
Τα ίχνη του κυπέλλου του χάνονται από τα μέσα του 20ου αιώνα, έως το 1989 χρονιά κατά την οποία το κύπελλο εντοπίστηκε άθικτο στο σπίτι της νύφης του δρομέα, γεγονός που αποδεικνύει την αξία και την προσοχή που του απέδωσαν οι κληρονόμοι του Λούη όλα αυτά τα χρόνια (είχαν στο μεταξύ μεσολαβήσει πόλεμοι, η γερμανική κατοχή αλλά και ο εμφύλιος).
Το 2012, ο συνονόματος εγγονός του Σπύρου Λούη, αποφασίζει να το βγάλει σε δημοπρασία, έπειτα από άκαρπες προσπάθειες να το πουλήσει σε κάποιον ελληνικό φορέα. Το αντικείμενο δημοπρατείται στις 18 Απριλίου 2012 από τον οίκο Christie’s στο Λονδίνο και έναντι τιμήματος 655.454 ευρώ καταλήγει στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το οποίο δεσμεύεται να το εκθέτει στο κοινό, ώστε να μπορεί απρόσκοπτα να το θαυμάζει και να αναγνωρίζει την υψηλότατη συμβολική αξία που έχει. Όπως διέδωσε και η διεύθυνση του Ιδρύματος, με αυτό τον τρόπο «Ξανακερδίσαμε τον Μαραθώνιο». Είναι πραγματικά συναρπαστικό πως ένα τόσο μικρό τρόπαιο αντιπροσωπεύει ένα τόσο μεγάλο κομμάτι στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων.
Πόσοι άραγε γνωρίζουν πως το Κύπελλο του Σπύρου Λούη εκτίθεται σε κοινή θεά στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος;
Δημήτρης Τσάκνης
www.bnsports.gr
