Πώς προέκυψαν οι χαρακτηρισμοί «ιστορική διαδρομή», «Ολυμπιακή διαδρομή» και «κλασικός»; Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τον ΑΜΑ και τον Ολυμπιακό Μαραθώνιο!
Γράφει ο Γιάννης Μαμουζέλος
Ο Μαραθώνιος της Αθήνας, ο Αυθεντικός γιορτάζει την Κυριακή (12/11) 40 χρόνια από τότε που με απόφαση του ΣΕΓΑΣ πήρε μόνιμα την μορφή «ανοικτού αγώνα, διεθνούς συμμετοχής, αφιερωμένου στην μνήμη του ειρηνιστή πρωταθλητή και πολιτικού Γρηγόρη Λαμπράκη».
Η νεότερη ιστορία του θεσμού ξεκινά, λοιπόν, το 1983 και ο ΑΜΑ απέκτησε σταδιακά αίγλη, διεθνή απήχηση και έγινε το μεγαλύτερο σε συμμετοχή ετήσιο αθλητικό γεγονός (όχι μόνο αγωνιστικό…) στην Ελλάδα.
Ο χαρακτηρισμός «αυθεντικός» δεν είναι το μόνο στοιχείο που καθιστά ξεχωριστό και μοναδικό τον μαραθώνιο της Αθήνας, αλλά και τα εξής πολύ σημαντικά που συνδέονται με αυτόν καθώς…
Το 2023 συμπληρώνονται 127 χρόνια:
α) από τον πρώτο αγώνα που ονομάστηκε ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ &
β) από το πρώτο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα
Τα δύο γεγονότα συμπίπτουν στον αγώνα της 10ης Μαρτίου 1896, στον οποίο πήραν μέρος περίπου 40 δρομείς και είχε χαρακτήρα προκριματικού αγώνα, για την επιλογή 5 ή 6 Ελλήνων, που θα εκπροσωπούσαν τη χώρα μας, δύο εβδομάδες αργότερα, στον μαραθώνιο των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων.
Μεταγενέστερα ο ΣΕΓΑΣ θεώρησε τον αγώνα αυτό ως το 1ο επίσημο Πανελλήνιο πρωτάθλημα του αγωνίσματος!
Νικητής ήταν ο Χαρίλαος Βασιλάκος σε 3 ώρες 17 λεπτά, επίσημος αθλητής του ΠΓΣ, από τον Ιανουάριο του ίδιου έτους, σύμφωνα με αδιάψευστα στοιχεία που έφερε στη δημοσιότητα ο εγγονός του, Χάρης Βασιλάκος! Αυτός είναι ο πρώτος στην ιστορία νικητής Μαραθωνίου!
γ) από τον πρώτο Ολυμπιακό Μαραθώνιο
Έγινε Παρασκευή 29 Μαρτίου 1896 (με το τότε Ιουλιανό ημερολόγιο) ή 10 Απριλίου (μετά την εισαγωγή του νέου Γρηγοριανού από τις 15 /2/1923) με εκκίνηση στη 1μμ. Ο θριαμβευτής Σπύρος Λούης είναι ο πρώτος Ολυμπιονίκης Μαραθωνίου!
δ) και 77 χρόνια από το θρίαμβο του Στέλιου Κυριακίδη στο φημισμένο μαραθώνιο της Βοστόνης (20/4/1946), που είναι η μεγαλύτερη ελληνική έως σήμερα επιτυχία στο αγώνισμα σε διεθνές επίπεδο!
Οι φίλαθλοι και γενικά ο κόσμος που παρακολουθεί τον Μαραθώνιο της Αθήνας δεν μπορεί να διαχωρίσει κάποιους χαρακτηρισμούς, που διατυπώνονται σε αναφορές στο τόσο δημοφιλές αγώνισμα. Τις ξεδιαλύνω σύντομα στη συνέχεια:
«Ιστορική» διαδρομή είναι αυτή που ακολούθησε ο δρομέας-αγγελιαφόρος της αρχαιότητας για να αναγγείλει την έκβαση της μάχης του 490π.Χ και δεν έχει καμιά συνάφεια με την…
«Ολυμπιακή διαδρομή», αυτή από τον Μαραθώνα στο Παναθηναϊκό στάδιο, στην οποία τελέσθηκε ο μαραθώνιος των Ολυμπιακών του 1896, αλλά και οι δύο αγώνες που είχαν προηγηθεί! Ήταν απόστασης περίπου 40 χιλιομέτρων!
Κλασικός έπρεπε λογικά εξ αρχής να αποκαλείται μόνο ο Μαραθώνιος της Αθήνας, για το λόγο ότι η διαδρομή του είναι ίδια (με μικρές παρεκκλίσεις), αμετάβλητη απ’ το 1896, με τα ίδια κύρια χαρακτηριστικά του φυσικού περιβάλλοντος, με την ίδια αφετηρία και τερματισμό!
Παρ’ όλα αυτά ο όρος Classic Marathon, χρησιμοποιήθηκε στο διεθνή χώρο απ’ την ανάγκη να υποδηλώνεται ότι ο αγώνας ανταποκρινόταν στην επίσημη απόσταση των 42.195μ., που η Iaaf καθόρισε ως «κλασική» για τον Μαραθώνιο και δεν ταυτιζόταν με κανέναν άλλον δρόμο μεγάλων αποστάσεων!
Η συγκεκριμένη απόσταση προέκυψε συγκυριακά στο Λονδίνο το 1908 (επισημοποιήθηκε το 1921 από την Παγκόσμια Ομοσπονδία), χωρίς καμιά συνάφεια με τις «ρίζες» του αγωνίσματος στην Ελλάδα, δηλαδή τα 40χλμ. της Αθήνας το 1896 !
Έως τότε (και για μερικά χρόνια κατόπιν, ώσπου να ενσωματωθεί και εφαρμοστεί διεθνώς η απόφαση της Iaaf) πολλοί μαραθώνιοι τελούνταν (κατά το δοκούν των οργανωτών…) είτε σε 40χλμ. ή 25 μίλια, είτε σε παραπλήσια απόσταση! Συνέπεια ήταν να προκαλείται σύγχυση στον αθλητικό κόσμο και αδυναμία αξιολόγησης ή σύγκρισης των επιδόσεων…
Στην Ελλάδα ο πρώτος αγώνα στην επίσημη απόσταση ήταν αυτός στις 4 Μαϊου 1924 για το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα, σύμφωνα με σαφή αναφορά στη σελίδα 4 του ΔΕΛΤΙΟΥ ΣΕΓΑΣ Νο 5/1924! Ήταν η «λύση του μυστηρίου» που παρέμενε χρόνια, σχετικά με το πότε ακριβώς η ελληνική Ομοσπονδία προσάρμοσε τη διαδρομή στην απόφαση της Iaaf (σύμφωνα με την ενδελεχή έρευνα του μελετητή της ιστορίας του στίβου και της φυσικής αγωγής στην Ελλάδα Νίκου Νταρή).
«Αυθεντικός»
Ας δούμε πως στοιχειοθετείται ο χαρακτηρισμός, ξεκινώντας από ένα ιστορικό στοιχείο, σύμφωνα με την άποψη του διεθνώς καταξιωμένου ιστορικού και στατιστικού του στίβου, Ιταλού Roberto Luigi Quercetani, που σημειώνει σε δύο βιβλία της ιστορίας του στίβου:
«Η παγκοσμίως αποδεκτή έννοια να χαρακτηρισθεί η ολυμπιακή κούρσα της Αθήνας ως πρωτογενής (ή πρωτογέννητη /primogenitura) μεταξύ των μεγάλων μαραθωνίων στον Κόσμο κληροδοτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από το γεγονός ότι ποτέ προηγουμένως δεν είχε δοθεί αυτό το μυθικό όνομα σε ένα δρόμο αντοχής…»
Και σε άλλο σημείο:
“The 1896 Olympic marathon was of course the first distance to receive that name, but it is in fact that long races at various distances had been held long before then in several parts of the world, particularly in America, the British Isles and Scandinavia. The longer ones usually went under the name “Go-As-You-Please”, meaning that competitors were free to alternate running and walking.”.
(Μετάφραση: Ο ολυμπιακός μαραθώνιος του 1896 ήταν ασφαλώς η πρώτη απόσταση που πήρε αυτό το όνομα, αλλά είναι γεγονός ότι μεγάλες (μακρές) κούρσες σε διάφορες αποστάσεις είχαν διεξαχθεί προηγουμένως σε διάφορα σημεία του Κόσμου, ιδίως στην Αμερική, στα Βρετανικά νησιά και στη Σκανδιναβία. Οι μεγαλύτερες γίνονταν με την ονομασία «πήγαινε κατ’ ευχαρίστηση», που σήμαινε ότι οι διαγωνιζόμενοι μπορούσαν να εναλλάσσουν τρέξιμο και βάδισμα».
Οπότε προχωρούμε –χωρίς σοβινισμό- και στα ακόλουθα:
Η Αθήνα θα διατηρεί παντοτινά το προνόμιο ότι ο δικός της Μαραθώνιος δεν έχει «αντίγραφο»!
Γιατί,
- κανείς δεν ξεκινά απ’ τον Μαραθώνα, σχεδόν στο ίδιο σημείο με τον πρώτο στα χρονικά...
- κανείς δεν έχει διαδρομή που ακολουθεί τα βήματα των πρωτοπόρων…
- κανείς δεν ολοκληρώνεται στο ίδιο στάδιο, όπου αναβίωσαν οι ΟΑ της σύγχρονης εποχής!
Έχει την μοναδικότητα να συνδέει:
- τον μύθο με την ιστορία,
- το όνομα μιας πόλης και περιοχής με το αγώνισμα,
- το αγώνισμα με αξίες και συμβολισμούς
- να προβάλει το χτες και το σήμερα της Ελλάδας, τα απαράμιλλα μνημεία του πολιτισμού της
- να προσκαλεί κάθε άνθρωπο να γνωρίσει τη χώρα που γέννησε τον αθλητισμό και τον άθλο του Μαραθωνίου!
www.bnsports.gr
