Έχουν περάσει ακριβώς 63 χρόνια από όταν το ελληνικό ποδόσφαιρο άλλαζε σελίδα. Οι 18 ομάδες που έγιναν δεκαέξι μέσα σε δυο εβδομάδες, η οδηγία από την Ευρώπη, η πίεση της ελληνικής κυβέρνησης στην ΕΠΟ, ο ρόλος του ΠΡΟΠΟ και η αντίθεση των «μεγάλων». Το BN Sports γυρίζει το χρόνο πίσω και θυμάται το πως ξεκίνησαν όλα στην Α’ Εθνική κατηγορία.
Το ημερολόγιο ήταν καρφιτσωμένο στην 25η του Οκτώβρη το 1959. Οι φήμες δεν ήταν πλέον σχέδια του μέλλοντος αλλά γεγονότα. Το πρώτο ενιαίο πρωτάθλημα της χώρας έκανε σέντρα με 16 ομάδες από την Αθήνα, τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη και την περιφέρεια να «διασταυρώνουν τα ξίφη τους» για χάρη της λεγόμενης, και εδραιωμένης κατ’ αυτή την ονομασία στον νου αρκετών νοσταλγών μέχρι και σήμερα, Α’ Εθνικής. Αυτό που πλέον φαντάζει ως κάτι δεδομένο, τότε μόνο ως τέτοιο δεν ήταν. Μετακινήσεις εκτός νομού, 30 αγωνιστικές. Μία κατάσταση πρωτόγνωρη για όλους και κυρίως για την ίδια την Ομοσπονδία, που λίγο πριν την έναρξη «κούρεψε» τον αριθμό των ομάδων.
Πως φτάσαμε στην Α’ Εθνική
Ας τα πιάσουμε τα πράγματα όμως από την αρχή. Μέχρι εκείνο το σημείο καμπής, το πρωτάθλημα λάμβανε χώρα σε δύο φάσεις. Την αρχή έκαναν οι τοπικές Ενώσεις, με τον πρωταθλητή αυτών να αναμετράται σε διπλούς αγώνες με τον κορυφαίο της εκάστοτε ΕΠΣ και κάπως έτσι να προκύπτει ο πρωταθλητής Ελλάδας. Επειδή όμως το παν και στον αθλητισμό είναι το κέρδος, το φορμάτ έπρεπε να αλλάξει.
Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (UEFA) έχοντας ήδη ξεκινήσει το εγχείρημα του Κυπέλλου Πρωταθλητριών είχε ζητήσει στις επιμέρους Ομοσπονδίες την σύνταξη μιας ενωμένης λίγκας απ’ όπου ο πρωταθλητής, θα συμμετείχε στον πολλά υποσχόμενο θεσμό της «γηραιάς ηπείρου». Σε αυτήν την οδηγία με την οποία έπρεπε να εναρμονιστεί το κάθε μέλος, ήρθε και η δημιουργία του ΠΡΟ-ΠΟ το Μάρτιο του 1959 και το γλυκό… ήρθε και έδεσε.
Το πρώτο χρονικό διάστημα λειτουργίας του διαγωνισμού τα αποτελέσματα δεν ήταν και τα καλύτερα δυνατά. Η απουσία αρκετών και σταθερών αγώνων δεν ικανοποιήσουν τον ΟΠΑΠ, το μέλλον του οποίου ήταν δυσοίωνο και η δημιουργία μιας ενιαίας λίγκας με οκτώ αγώνες κάθε Κυριακή, θα αποτελούσε μία πιθανή λύση. Με τις ευλογίες λοιπόν του τότε πρωθυπουργού της χώρας, Κωνσταντίνου Καραμανλή, δόθηκε η εντολή της σύμπραξης, υπό μία διευρυμένη και ενωμένη «σκεπή». Η ΕΠΟ υποχρεώθηκε να μεταβάλει άρδην τις ήδη υπάρχουσες διοργανώσεις προς πραγμάτωση ενός σχεδίου που βρήκε μεταξύ άλλων σθεναρές αντιδράσεις.
Οι «αντικρουόμενες «φωνές»
Αρχικά η ίδια η Ομοσπονδία δεν ήταν και τόσο χαρούμενη στην ιδέα της κάλυψης των εξόδων μετακίνησης τόσο των φιλοξενούμενων όσο και των διαιτητών, για τους οποίου έπρεπε να βρει επιπρόσθετους πόρους. Έπειτα ήταν και οι τρεις ιδρυτικές ενώσεις (ΕΠΣ Αθηνών, ΕΠΣ Πειραιά και ΕΠΣ Μακεδονίας) που εναντιώθηκαν στη ριζική αναδιάρθρωση, αναλογιζόμενοι τυχόν κλονισμό της απόλυτης κυριαρχίας που τύγχαναν στις ΕΠΣ τους, μείωση των εσόδων, πτώση των εισπράξεων καθώς και τις αυξημένες μετακινήσεις.
Αντίθετα, τα λιγότερα ισχυρά σωματεία είτε εντός των τριών αυτών Ενώσεων είτε στις κατά τόπους ΕΠΣ της χώρας, ήταν θετικά προσκείμενα σε μία τέτοια προοπτική και λόγω κύρους αλλά και εξαιτίας της επιμήκυνσης της σεζόν και άρα των εσόδων για εκείνους (μέχρι τότε, εάν στη λήξη του τοπικού πρωταθλήματος είχαν αποκλειστεί από τη συνέχεια στο Πανελλήνιο, έδιναν μόνο φιλικούς αγώνες και με πιο αδύναμους αντιπάλους με ό,τι αυτό συνεπάγεται).
Η περίοδος των διαπραγματεύσεων
Το «μπαλάκι» είχε πέσει στην ΕΠΟ, όμως και εκείνη από μεριάς της ήταν διστακτική ως προς τα οικονομικά. Κατά τη διάρκεια διαβουλεύσεων λοιπόν ανάμεσα σε τρεις πλευρές (Σύλλογοι-ΕΠΟ-Κυβέρνηση/ΟΠΑΠ) και αφού ο κάθε πόλος προσπάθησε να κλείσει ένα συμφέρον deal, η «χρυσή τομή» βρέθηκε. Οι ομάδες θα πλήρωναν κατά μόνας τα έξοδα μετακίνησής τους και αντ’ αυτού όμως εξασφάλισαν τη μείωση σε 20% του φόρου στο κάθε εισιτήριο και σε 10% υπέρ της ΕΠΟ, η οποία από τη μεριά της λαμβάνοντάς το 2% από τα κέρδη του ΟΠΑΠ, θα μπορούσε να καλύψει το κόστος της διαιτησίας και οτιδήποτε άλλο προέκυπτε.
Κάπως έτσι, την 10η Οκτωβρίου 1959, ημέρα Σάββατο, στη Γενική Συνέλευση της Ομοσπονδίας, παρουσίας και κυβερνητικών εκπροσώπων, δόθηκαν τα χέρια και η Α’ Εθνική πήρε ημερομηνία έναρξης, δύο εβδομάδες αργότερα.
Το «κόψιμο» από 18 σε 16 ομάδες!
Μπορεί το γενικότερο πλάνο να ήταν η συμμετοχή 18 ομάδων, πράγμα που είχε αποφασιστεί και στη Γενική Συνέλευση της ΕΠΟ τέλη Αυγούστου, εν τούτους η κωλυσιεργία των έξι εβδομάδων έφερε και το… ψαλίδισμα στις συμμετοχές, παρότι είχε ήδη πραγματοποιηθεί το μπαράζ για την τελευταία θέση, την οποία πήρε ο Ολυμπιακός Χαλκίδος έναντι του ΟΦΗ.
Οι 4οι των ενώσεων της ΕΠΣ Πειραιά (Προοδευτική) και της ΕΠΣ Μακεδονίας (Ηρακλής) κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν άρον άρον τον τριταθλητή στον Βόρειο Όμιλο του Περιφερειακού Πρωταθλήματος (Ασπίς Ξάνθης, ομάδα από την οποία προέρχεται η σημερινή ΑΟΞ) και εκείνον που πήρε το δεύτερο εισιτήριο από το Νότιο Όμιλο, δηλαδή τον Ολυμπιακό Χαλκίδος. Εύκολα ή δύσκολα οι ομάδες-μέλη των δημοφιλών Ενώσεων κέρδισαν στο χορτάρι τη συμμετοχή τους στην ιστορική Α’ Εθνική, δίνοντας τα παιχνίδια χωρίς χρονοτριβή (Τετάρτη-Κυριακή)με το αγωνιστικό καλεντάρι να πιέζει.
Πρεμιέρα με έκπληξη
Αφού ξεπεράστηκαν λοιπόν, με όποιο τρόπο και αν συνέβη αυτό, όλες οι αναποδιές και τα εμπόδια, μία τέτοια μέρα σαν και αυτή πριν από 63 χρόνια έλαβε χώρα η πρώτη αγωνιστική με οκτώ αναμετρήσεις.
Το πρώτο χρονικά ματς (10:00) και συνεπώς το πρώτο γκολ στην ιστορία της Α΄ Εθνικής είχε «βυσσινί» χρώματα μιας και ο Μητώσης της Προοδευτικής νίκησε τον Παράσχο Αυγητίδη του Απόλλωνα Καλαμαριάς για να δώσει τους πρώτους βαθμούς στην «Προό». Το παιχνίδι ξεκίνησε τόσο νωρίς διότι το Στάδιο Καραϊσκάκη χρησιμοποιούταν ως έδρα από όλες τις Πειραϊκές ομάδες και αργότερα το μεσημέρι, ο Εθνικός υποδεχόταν την ΑΕΚ. Εκεί δόθηκε και το μπαράζ τίτλου ανάμεσα στον Παναθηναϊκό και την ΑΕΚ, με το «τριφύλλι» να επικρατεί με 2-1.
Το σκορ και το αποτέλεσμα που προκάλεσε τη μεγαλύτερη εντύπωση ήταν φυσικά η ήττα του Ολυμπιακού στην Κόρινθο επί της τοπικής ομάδας. Οι Πειραιώτες ήταν οι απόλυτοι κυρίαρχοι εκείνη την εποχή, έχοντας τερματίσει στην 1η θέση του Πανελληνίου Πρωταθλήματος επί έξι συναπτά έτη (1954-59) μέχρι την αναδιάρθρωσή του, πανηγυρίζοντας και τρεις φορές το νταμπλ. Οι «ερυθρόλευκοι» διέθεταν μία υπερπλήρη ομάδα με παίκτες όπως οι Δαρίβας, Θεοδωρίδης, Κοτρίδης, Ρωσσίδης, Καραπατής, Ιωάννου, Πολυχρονίου, Υφαντής, Μπέμπης, Στεφανάκος, Παπάζογλου και άλλοι και η συνάντηση με τον άσημο έως τότε Παγκορινθιακό δεν φαινόταν πως μπορούσε να τους προβληματίσει. Στη θεωρία όμως όλα αυτή διότι στην πράξη δεν αποδείχθηκε κάτι τέτοιο.
Στο Κ.Ε.Ν της Κορίνθου, ο άνεμος ήταν εκείνος που δυσκόλευε αρκετά τις προσπάθειες των «ερυθρολεύκων» στο πρώτο μέρος, σε ένα κατάμεστο γήπεδο τόσο από ντόπιους όσο και από εκδρομείς από τον Πειραιά. Και χάρη στη βοήθειά του, κουνήθηκαν για πρώτη και τελευταία φορά στο ματς, τα δίχτυα. Ήταν λίγο πριν την συμπλήρωση των πρώτων 45 λεπτών όταν ο Κόης εκτέλεσε ιδανικά το φάουλ που είχε κερδίσει η ομάδα του εκτός περιοχής και νίκησε τον Σάββα Θεοδωρίδη. Ο μύθος μάλιστα λέει μάλιστα πως με την επίτευξη του τέρματος, η μπάντα του Δήμου ξεκίνησε να παίζει εμβατήρια και ένας φαντάρος άφησε την σκοπιά του για να πανηγυρίσει. Αλήθεια ή όχι μικρή σημασία έχει.
Στο δεύτερο ημίχρονο η κατάσταση άλλαξε όχι όμως και το σκορ. Ο Ολυμπιακός είχε με το μέρος του τον αέρα και προσπαθούσε με κάθε τρόπο να διασπάσει την αντίπαλη πολυπρόσωπη άμυνα, όμως η σθεναρή αντίσταση των Κορίνθιων κράτησε μέχρι το τέλος και η πρώτη μεγάλη βόμβα της νεοιδρυθείσας διοργάνωσης… έσκασε στην Κόρινθο.
Εν τέλει ο Ολυμπιακός, παρότι έφερε τον τίτλο του φαβορί για την κατάληψη του πρώτου πρωταθλήματος επί εποχής Α’ Εθνικής, δεν τα κατάφερε. Ο «μαραθώνιος» των 30 αγώνων θέλει συνέπεια και οι Πειραιώτες το κατάλαβαν από πρώτο χέρι, με τους Παναθηναϊκό και ΑΕΚ να τον προσπερνούν και να «κονταροχτυπιούνται» μέχρι τέλους για έναν ιστορικό τίτλο που κατέληξε σε «πράσινα» χέρια.
Μάνος Φυρογένης
